Nieuwsarchief Digitale Gemeente Borsele woensdag 1 juni 2005

Nieuwe bestemming voor Fort Ellewoutsdijk

Kustfort Ellewoutsdijk wordt ontmoetingsplaats.

Fort EllewoutsdijkHet fort Ellewoutsdijk krijgt een nieuwe functie. Eigenaar Vereniging Natuurmonumenten richt het uit 1839 daterende verdedigingswerk in als voorlichtingscentrum over de Schelde en de natuur in de Zak van Zuid-Beveland. Ook komt er een vogelkijkpost.

Arjan Boon van Natuurmonumenten is blij met de ontwikkeling rond het fort aan de boorden van de Westerschelde. Hij ziet de nieuwe bestemming als een opstap naar méér. Wat hem betreft, groeit het fort uit tot een ontmoetingsplaats voor natuurliefhebbers en recreanten, met aan weerszijden natuur en zicht op de immer boeiende Westerschelde.

Het fort kwam in 1981 in bezit van de vereniging. Het is tot 1997 gebruikt als "werkschuur" van Natuurmonumenten (die toen verhuisde naar een boerderij aan de Zwaakse Weel). "Incidenteel werd ruimte verhuurd aan de gemeente Borsele en er hebben eens wat kunstenaars gezeten. Zo nu en dan hield het leger er een oefening", vertelt Boon.

Vanaf 1997 stond het fort te verkommeren. Er zijn wel verschillende initiatieven voor een nieuwe bestemming aan de orde geweest, maar die bleken niet uitvoerbaar te zijn. "Je kunt de meest idealistische plannen bedenken, maar het moet wel betaalbaar zijn", aldus Boon. Hij wijst erop dat bij het zoeken naar een andere functie ook de dorpsraad Ellewoutsdijk nauw was betrokken. "Die betrokkenheid willen we graag houden". De relatie tussen het dorp en het fort ligt er gewoon."

De campagne De Schelde Natuurlijk! - waarmee zeven Nederlandse en Vlaamse natuur- en milieuorganisaties zich sterk maken voor een betere toekomst van de rivier - bracht uitkomst. Er kwam geld voor voorlichting en educatie beschikbaar en daarmee wordt het fort, zoals Boon aangeeft, 'in de lift gezet'.

Belangrijkste verandering is dat vanaf het internationale Scheldeweekeinde op 11 en 12 juni het fort dagelijks open is voor bezoekers. Het wordt via de achterzijde (kant van het dorp) toegankelijk gemaakt, zodat mensen op de omwalling kunnen rondlopen (vrijwilligers zijn druk doende met het schilderen van hekken, die als afrastering geplaatst worden). Een oude geschutsring is in ere hersteld en voorzien van bestrating. Daarop komt een krachtige kijker te staan, waarmee vogels gade kunnen worden geslagen. Door middel van informatiepanelen langs de route wordt voorlichting gegeven over de Schelde en de natuur rondom het fort. Op de binnenplaats van het fort komen panelen waarop gegevens over de geschiedenis staan.

Boon merkt op dat Natuurmonumenten een beroep doet op vrijwilligers om toezicht te houden. Ze zullen dagelijks zorgen voor het openen en sluiten van de poort (openingsduur tussen 10.00 en 17.00 uur). De bedoeling is dat ze ook excursies gaan verzorgen. Het wordt geen bezoekerscentrum waar de hele dag een beheerder rondloopt. Wat dat betreft heeft Natuurmonumenten goede ervaringen opgedaan met de Plompe Toren bij Burghsluis, ook een niet-bemand bezoekerscentrum, waar jaarlijks 30.000 bezoekers komen, zonder dat er problemen optreden in de vorm van vandalisme.

De nieuwe bestemming ziet Arjan Boon als het begin van een verdere uitbreiding van gebruiksmogelijkheden. Sponsor Nuon heeft toegezegd te zorgen voor de aanpassing van de elektrische installatie. Andere (natuur)organisaties die informatie willen doorgeven, kunnen ruimte in een van de achttien kazematten benutten. "En we sluiten op termijn een horecavoorziening niet uit", aldus Boon.
De omgeving van het fort is ook in beeld voor een proefneming met een nieuwe aanpak van de zeeweringen: dijk met bereik.
Uitgangspunt daarbij is dat de eerste zeewering aan de binnenzijde bij extreem hoogwater mag overstromen (die binnenzijde wordt met stenen versterkt) en dat het water opgevangen wordt in een inlaagachtige situatie, met een sterke tweede waterkering. Dit project Comcoast richt in het fort ook een informatieruimte in.

Dat er in het fort informatie wordt verstrekt over de Schelde en ook over de nieuwe verdieping van de vaargeul, is een tikje symbolisch. De Belgen beroepen zich op een tractaat uit 1839, waarin ook de doorvaart over de Westerschelde is geregeld. Het was juist de scheiding tussen de noordelijke en zuidelijke Nederlanden (en daarmee het ontstaan van België) die de aanleiding vormde voor de bouw van het fort, tussen 1835 en 1839.
Om de scheepvaart op de Schelde te kunnen beheersen, moest bij Ellewoutsdijk een zeshoekig kustfort komen. De buitenmuren rezen op uit het water. Er werden negentien bomvrije ruimten (kazematten) gemaakt. Er konden vijfhonderd manschappen worden gelegerd. Als het aan Natuurmonumenten ligt, keert de drukte van weleer weer terug.

Disclaimer: de verantwoordelijkheid voor de inhoud van deze pagina ligt geheel bij de webmaster van DGB, CeeBee IT (eindredactie:C. van der Bliek).
Bronnen: pzc, gemeente Borsele, Omroep Zeeland, internet e.a.