Algemene informatie van Heinkenszand

Heinkenszand heeft zich de afgelopen tijd niet alleen ontwikkeld als centrum van de gemeente Borsele, maar is ook in de loop der eeuwen binnen de Zak van Zuid-Beveland uitgegroeid tot het dorp met de meeste inwoners. Naast de autochtone bevolking hebben zich in Heinkenszand veel mensen van buiten gevestigd. In Heinkenszand is ook de enige overgebleven klompenmaker uit Zeeland gevestigd: klompenmaker Traas. Buiten het dorp kunt u op de mooie bloemdijken prettig geconfronteerd worden met de schapen van de Zeeuwse schaapskudde.

De eerste maal dat Heinkenszand in de teksten voorkomt, is in een oorkonde uit 1351, waarbij de graaf het ambacht van wijlen Dirk Danielsz. verkoopt aan Jan Arend Dirksz. van 's-Heer Arendskerke.
Het is niet precies aan te geven wanneer Heinkenszand is ontstaan. Wel kan bij benadering worden gesteld, dat ergens tussen 1330 (misschien iets vroeger) en 1350 de eerste huizen op het zand van de heer Heinken zijn gebouwd. De bewoners gebruikten een veerboot om van hun eiland af te komen tot omstreeks 1420, toen het eiland door middel van een dam werd verbonden met Zuid-Beveland. Daarna nam het aantal inwoners snel toe. De bewoning concentreerde zich langs "s-Heerendijck' (de huidige Dorpsstraat), het Stenen Slop, bij de noordmolen met aansluitend de Slaakweg en de verspreide bebouwing van de eerste nederzetting in Ouwelandpolder. In 1456 waren er al zoveel bewoners, dat de kapel verheven werd tot parochiekerk. Er kwam een jaarlijkse 'ommeganck' met een kermis en jaarmarkt, het aantal herbergen nam toe en edelen bouwden er versterkte huizen. Heinkenszand groeide uit tot het grootste dorp in de Zak van Zuid-Beveland. Smallegange meldt in zijn kroniek dat het een groot en voortreffelijk dorp is 'dat seer ryk van inwoonderen plag te wesen'. Ook in de 19de eeuw fungeerde het dorp al als een soort centrumgemeente. Er zetelde een vrederechter en later een kantonrechter. Er was een notaris, een arts, een vroedvrouw en een veearts. Ook de belastingdienst was hier gevestigd. En er woonden meerdere grootgrondbezitters, die het zich konden permitteren bij en in het dorp grote, riante huizen en villa's te bouwen. Oude ansichten uit het begin van deze eeuw getuigen nog van die glorietijd. Nog steeds is Heinkenszand het grootste plattelandsdorp in de streek met een breed voorzieningenpakket en een uitstraling naar de omliggende dorpen.

Kerkgeschiedenis:
Een kapel wordt vermeld in 1405 en deze werd in 1456 tot parochiekerk verheven. Ze was naar alle waarschijnlijkheid een dochter van die van 's-Heer Arendskerke. De kerk was aan St.Blasius gewijd; er was een vicarie gefundeerd voor alle heiligen. In de 19e eeuw is de oude kerk afgebroken en op haar plaats is de tegenwoordige Hervormde kerk verrezen. Reeds in 1579 plaatste de classis in Heinkenszand als predikant Galenus of Gheleijn van Oost, die uit Vlaanderen was geleend en in 1580 daarheen terugging. Met de Reformatie ging het niet vlot. Eer het 1600 was, had deze gemeente reeds zes predikanten gekend. Verscheidene malen ging er een klacht naar Gecommitteerde Raden van Zeeland en naar de rentmeester Bewesten Schelde. De moeilijkheden scholen vooral in het feit dat de ambachtsheren rooms katholiek waren gebleven. In 1836 werd hier een, later ontbonden, Chr. afgescheiden gemeente gevestigd. In 1869 kwam er een Christelijk Gereformeerde kerk die in 1892 tot Gereformeerde kerk werd.

Clara's Pad: Gereformeerde kerk en Villa Jacoba omsteeks 1909 Café de Toelast ('de Pruis'). April 1980 N.H-kerk. Oktober 1990 Gemeentehuis aan de Stenevate. Augustus 1991 Stationsweg en Dorpsstraat. September 1991 Boerderij Landlust. Oktober 1992 De Vijverstraat. September 1995 Molen "De Drie Gebroeders. September 1987

Plaatjes van Heinkenszand
Situatie Heinkenszand in 1850, 1910 en 2003 in één .pdf-bestand(455kB).
Kaart uit 1865 van Heinkenszand
Heinkenszand in Wikipedia
Oude foto's zijn te vinden op Zeelandboek en Heinkenszand.info
Foto's, prentbriefkaarten en affiches in de Beeldbank Zeeland (type Heinkenszand in)
Tevens op de website van Wim Hoogerdijk.
Publicaties over Heinkenszand, te koop bij de gemeente Borsele.
Heinkenszand in de catalogus van grote openbare blibliotheken

Verdere wetenswaardigheden over Heinkenszand:
Heinkenszand: hoofdstad van de zwarte bes
Alles over de zwarte bes
Pastoresteam.net en R.K.kerk H.Blasius
Galerie 't Kunstuus
Keramiek Kerab
Landgoed Landlust
Molen de Vijf Gebroeders: Molendatabase De Hollandse Molen website
Molenstomp de Hoop: De Hollandse Molen
Zeeuwse schaapskudde
Klompenmaker Traas
Chr. basisschool de Wegwijzer
R.K. basisschool Jan van Schengen

Beroemde inwoners van Heinkenszand:
wielrenner Jan Raas:NL

Filmpjes over Heinkenszand